Kể từ năm 2019, Tiến sĩ Anna Abalkina - một nhà xã hội học tại Đại học Tự do Berlin (Freie Universität Berlin), đã theo dõi một trang web chuyên rao bán quyền tác giả bất hợp pháp do Nhà xuất bản quốc tế LLC có trụ sở tại Moscow, Nga cho các nhà khoa học đến từ nhiều nơi trên thế giới, trong đó bao gồm Nga, Kazakhstan, Trung Quốc, Ukraina, UAE, Anh, Israel và cả Việt Nam… với giá vài trăm đến 5.000 đô la.

Kể từ khi trang web www.123mi.ru được phát hành vào tháng 12 năm 2018, Tiến sĩ Anna Abalkina đã theo dõi, phân tích hơn 1.000 quảng cáo được đăng ở trang web này và đã tìm thấy hơn 419 bài báo xuất hiện khớp với các bản thảo trên hàng chục tạp chí khác nhau. Kết quả của nghiên cứu và phân tích này được Tiến sĩ Anna Abalkina công bố trong một bản in trước vào tháng 3 năm 2021 tại arVix.

Trong số những bài báo được phát hiện, có hơn 100 bài được xác định đã được xuất bản trên những tạp chí uy tín lâu đời như Elsevier, nhà xuất bản Đại học Oxford, Springer Nature, Taylor & Francis, Wolters Kluwer và Wiley-Blackwell. Trong đó, nhóm tác giả đến từ Nga là đông nhất với 2.971 tác giả, theo sau đó là Kazakhstan là 589 tác giả, Trung Quốc ở vị trí số 3 với 432 tác giả. Ukraina và UAE là hai quốc gia có số lượng tác giả mua vị trí ở những bài báo rao bán trên www.123mi.ru gần ngang bằng nhau lần lượt là 125 và 116 tác giả. Đặc biệt, Việt Nam cũng góp mặt trong danh sách này và bằng với Ai Cập với 9 tác giả.

Quốc gia	Số lượng tác giả mua bài báo
Nga	2.971
Kazakhstan	589
Trung Quốc	432
Ucraina	125
Các tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE)	116
Azerbaijan	43
Uzbekistan	12
Vương Quốc Anh	11
Israel	11
Vietnam	9
Ai Cập	9

^{Số lượng vị trí đồng tác giả đã mua theo quốc gia (tính đến 3 năm 2022) | Abalkina (2022)}

“Để thu hút khách hàng tiềm năng, các quảng cáo trên www.123mi.ru cung cấp thông tin chi tiết về từng tờ báo mà nó tuyên bố đã được chấp nhận để xuất bản. Chúng bao gồm chủ đề, số lượng tác giả và đôi khi là phần tóm tắt của nó. Các quảng cáo cũng cung cấp gợi ý về uy tín và tác động của tạp chí mà bài báo sẽ xuất hiện, bao gồm cả việc nó có được lập chỉ mục trong cơ sở dữ liệu Scopus và Web of Science hay không" (Chawla, 2022).

Trong quá trình tìm hiểu trang web www.123mi.ru thì tôi cũng nhận thấy giá bán cho các vị trí tác giả cũng khác nhau. Nó phụ thuộc vào vị trí của người mua trong danh sách tác giả và yếu tố tác động của tạp chí (IF - Impact Factor). Thông thường chi phí này giao động từ 175 - 4.800 đô la, với các vị trí tác giả đầu tiên thường có giá rao bán cao nhất. “Dựa trên các khoản phí này, Abalkina ước tính rằng từ năm 2019 đến năm 2021, Nhà xuất bản quốc tế đã thu về khoảng 6,5 triệu đô la. Để giữ kín các giao dịch, hợp đồng bao gồm một điều khoản bảo mật.” (Chawla, 2022)

_{Hình chụp màn hình danh sách vị trí tác giả đang rao bán trên trang web www.123mi.ru}

Các nhà xuất bản Đại học Oxford, Springer Nature, Taylor & Francis, và Wiley-Blackwell đã nói rằng: “họ đang kiểm tra các bài báo do Abalkina xác định. Trả lời những vấn đề xoay quanh phát hiện của Tiến sĩ Anna Abalkina, người phát ngôn của Elservier nói rằng: “Elsevier có các thủ tục để phát hiện những thay đổi về quyền tác giả sau khi một bản thảo được đệ trình, mà các biên tập viên phải chấp thuận" (Chawla, 2022). Và đối với những bài báo mà do Tiến sĩ Anna Abalkina báo cáo thì có rất ít dấu hiệu về sự thay đổi quyền tác giả sau khi nộp.

Trong khi đó thì giám đốc nghiên cứu liêm chính tại Springer Nature - Chris Graf đã từ chối thảo luận chi tiết về vấn đề này nhưng ông đã nhận định những nhà máy sản xuất bài báo "không tốt cho cả nghiên cứu và cộng đồng xuất bản. Cùng với việc điều tra các trường hợp riêng lẻ và rút lại các bài báo bị xâm phạm, chúng tôi đã xem xét các quy trình của mình và đầu tư vào công nghệ để giúp chúng tôi xác định các nỗ lực thao túng hệ thống của chúng tôi" (Chawla, 2022).

Science đã liên hệ với Nhà xuất bản Quốc tế LLC có trụ sở tại Moscow và có văn phòng ở Ukraine, Kazakhstan và Iran nhiều lần qua email, điện thoại và WhatsApp nhưng không nhận được phản hồi từ họ. Được biết tổng biên tập chính của Nhà xuất bản này chính là nhà ngữ văn học người Ukraine - Ksenia Badziun, người nói rằng cô tốt nghiệp Đại học Quốc gia Taras Shevchenko tại Kyiv.

Trong quá trình tìm hiểu, Science đã liên hệ với 20 tác giả được cho có tên trong những bài báo do Tiến sĩ Anna Abalkina báo cáo, nhưng hầu hết họ đều không trả lời. “Một người đề nghị giấu tên cho biết anh ta không biết gì về Nhà xuất bản Quốc tế LLC hoặc các hoạt động của nó và tất cả các đồng tác giả được liệt kê đã đóng góp cho tác phẩm” (Chawla, 2022). Trong khi đó, Tiến sĩ Phó Kim Hưng - một nhà thống kê tại Đại học Tôn Đức Thắng - Việt Nam là đồng tác giả của hai trong số các bài nghiên cứu được báo cáo đã được xuất bản bởi Digital Scholarship in the Humanities do Nhà xuất bản Đại học Oxford điều hành, đã nói với Science rằng anh ấy không biết gì về trang web www.123mi.ru và giải thích thêm: “Tôi không có kinh phí để nghiên cứu khoa học, vì vậy tôi hoàn toàn không có tiền để mua những bài báo này, và không có áp lực để làm điều này" (Chawla, 2022).

Mỗi năm có hơn 4.000.000 bài báo học thuật được xuất bản. Và trong năm 2021, các nhà xuất bản đã rút lại 724 bài báo được cho đến từ các nhà sản xuất bài báo (đây quả thật là một con số kỷ lục từ trước đến nay), và có hơn 1.000 bài báo như vậy được rút lại trong thập kỷ qua.

Nếu như nghiên cứu sâu hơn, chúng ta dễ dàng nhận thấy đây là hậu quả của việc áp đặt các chính sách bắt buộc trong quá trình thăng tiến và các khoản thưởng tài chính đến từ Chính phủ và những đơn vị học thuật dành cho các nhà nghiên cứu khoa học. Điều này càng thể hiện rõ ở những quốc gia có chính sách tương tự nhau như Nga, Trung Quốc và Việt Nam.

Rõ ràng, báo cáo của Tiến sĩ Anna Abalkina chỉ là phần nổi của tảng băng trôi, nhưng cũng là hồi chuông cảnh báo về một trào lưu thương mại “gian lận học thuật” đang rất phát triển và thịnh hành trong những năm gần đây. Chắc chắn, nếu dành thời gian ra để tìm hiểu thì những trường hợp “gian lận học thuật” còn sẽ tăng nhiều hơn nữa. Nếu không có biện pháp khắc phục kịp thời thì những thiệt hại do chính những nhà khoa học không liêm chính sẽ gây ra rất lớn. Nó có thể gây thất thoát ngân sách của Chính phủ, sự mất lòng tin vào khoa học của cộng đồng học thuật. Trong trường hợp nếu những nhà khoa học có hành vi thiếu trung thực này được bầu chọn vào những vị trí cấp cao của một tổ chức nào đó thì sẽ gây ra hiện tượng suy thoái ảnh hưởng rất nghiêm trọng đối với hoạt động của các tổ chức và xã hội.

Lưu ý: Bài viết này được tôi tham khảo, tổng hợp và biên tập lại. Để có thêm nhiều thông tin, vui lòng truy cập những tài liệu thao khảo bên dưới.

Tài liệu tham khảo

1. Chawla D, S. (2022, Apr 06). Russian site peddles paper authorship in reputable journals for up to $5000 a pop. Science. https://www.science.org/content/article/russian-website-peddles-authorships-linked-reputable-journals
2. Abalkina A. (2021). Publication and collaboration anomalies in academic papers originating from a paper mill: evidence from Russia. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/357365364_Publication_and_collaboration_anomalies_in_academic_papers_originating_from_a_paper_mill_evidence_from_Russia/citations
3. Coauthorship: list of scientific manuscripts for sale; buy manuscript: sell manuscript. (n.d). Международный Издатель. http://123mi.ru/us/
4. 5 Things I Learned at the BPP SQE Webinar | The Lawyer Porta. (n.d). The Lawyer Portal. https://www.thelawyerportal.com/blog/5-things-i-learned-from-bpp-law-school-sqe-webinar/